Artykuły i porady
Umowa o pracę nakładczą z osobą niepełnosprawną . Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej
Praca nakładcza jest jedną z form zatrudnienia odrębną niż stosunek pracy, chociaż można jej przypisać kilka cech wspólnych do umów o pracę. Na podstawie takiej umowy mogą być także zatrudniane osoby legitymujące się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności.
Cechy umowy o pracę nakładczą
Praca nakładcza potocznie nazywana jest chałupnictwem, gdyż zwykle odbywa się w domu wykonawcy. Jednak miejscem pracy może być również siedziba pracodawcy. Przedmiotem umowy o pracę nakładczą może być wykonywanie różnego rodzaju czynności polegających na składaniu, wykańczaniu, montowaniu, naprawianiu itp. Efektem tej pracy mogą być zarówno produkty, jak i wyroby gotowe, np. uszyte ubrania. Mogą to być również usługi, np. rozsyłanie zamówień, ofert, sporządzanie analiz, obsługa klienta.
Sytuację prawną wykonawców reguluje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. nr 3, poz. 19 ze zm.). Do umowy o pracę nakładczą zastosowanie mają również wybrane przepisy Kodeksu pracy, m.in. w zakresie niektórych uprawnień pracowniczych, takich jak np.: urlopy wypoczynkowe, wynagrodzenie chorobowe, urlopy macierzyńskie, bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zgodnie z § 1 rozporządzenia, stronami umowy o pracę nakładczą są wykonawca (pracownik) oraz nakładca (pracodawca). Umowa o pracę nakładczą, powinna być zawarta na piśmie, z określeniem rodzaju umowy i jej podstawowych warunków, a w szczególności rodzaju pracy i terminu jej rozpoczęcia oraz zasad wynagradzania. Umowę zawiera się na okres próbny, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na czas nieokreślony. Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721zezm.)
W umowie strony określają minimalną miesięczną Ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić wykonawcy: surowce, materiały, narzędzia, maszyny oraz urządzenia niezbędne do wykonywania pracy nakładczej, jak również utrzymywać je w należytym stanie technicznym. Bieżąca konserwacja obciąża wykonawcę. Możliwe jest również, za zgodą nakładcy, wykorzystywanie do pracy materiałów stanowiących własność wykonawcy. Wówczas nakładca dokonuje zwrotu tych kosztów.
Umowa o pracę nakładczą z osobą niepełnosprawną
Umowa o pracę nakładczą może być także zawarta z osobą niepełnosprawną, zarówno przez pracodawcę z chronionego (ZPChr), jak i otwartego rynku pracy. Przepisy rozporządzenia nie zawierają ograniczeń w tym zakresie. Wykonawcy będącemu inwalidą I lub II grupy (odpowiednio - osobą ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności) przysługuje płatny urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego wykonawca nabywa po przepracowaniu jednego roku od zaliczenia do I lub II grupy inwalidzkiej (odpowiednio - znacznego lub umiarkowanego stopnia).
Wykonawca pracy nakładczej w ZPChr
Pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej (ZPChr), zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji, zatrudniając chałupników, może wliczać tych, którzy legitymują się orzeczeniem o niepełnosprawności, do wskaźnika zatrudnienia, od którego uzależnione jest m.in. posiadanie statusu ZPChr. Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, pracodawca prowadzący działalność gospodarczą przez okres co najmniej 12 miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o których mowa poniżej, przez okres co najmniej 6 miesięcy, uzyskuje status pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, jeżeli wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi:
- co najmniej 50%, a w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych stanowią osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, albo
- co najmniej 30% niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Do ww. wskaźników zatrudnienia osób z niepełnosprawnością zalicza się także osoby niepełnosprawne wykonujące pracę nakładczą, jeżeli ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości:
- najniższego wynagrodzenia-w stosunku do wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania, - połowy najniższego wynagrodzenia
- w stosunku do pozostałych wykonawców.
Wymiar czasu pracy zatrudnionych ustala się jako iloraz wysokości określonego wynagrodzenia i najniższego wynagrodzenia. Maksymalny wymiar czasu pracy ustalony w powyższy sposób nie może przekraczać jednego etatu. Regulacja ta ma zastosowanie wyłącznie do osób, które legitymują się aktualnym orzeczeniem zaliczającym je do jednego ze stopni niepełnosprawności, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji (wyrok NSA z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt II GSK 379/2007).
Zatrudnianie niepełnosprawnych chałupników przynosi także korzyści finansowe. Pracodawcy prowadzący ZPChr mogą ubiegać się o miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON. Dofinansowanie przysługuje na pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych zgodnie z przepisami prawa pracy (Kodeks pracy) oraz również na niepełnosprawnych wykonawców pracy nakładczej, o których mowa w art. 28 ust. 3 ustawy o rehabilitacji. Wysokość wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na potrzeby dofinansowań ustala się również z uwzględnieniem niepełnosprawnych chałupników.
Mateusz Brząkowski radca prawny
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych