Serwis Pracodawców i Przedsiębiorców Ekspert

Odpowiedź na interpelację nr 10384 w sprawie statusu zakładów aktywności zawodowej w świetle tzw. ustawy centralizacyjnej oraz ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Krzysztof Michałkiewicz

Warszawa, 15-03-2017

Szanowny Panie Marszałku!

Odpowiadając na interpelację nr 10384, złożoną przez Panią Poseł Elżbietę Dudę w dniu 1 marca 2017 r. w sprawie statusu zakładów aktywności zawodowej w świetle tzw. ustawy centralizacyjnej oraz ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych uprzejmie informuję, że obowiązkowa centralizacja rozliczeń VAT została wprowadzona ustawą z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. poz. 1454), w związku z:

• wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-276, zgodnie z którym aby podmiot prawa publicznego mógł zostać uznany za podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.) powinien samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Zdaniem TSUE gminne jednostki budżetowe nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności przewidzianego w tym przepisie;
• uchwałą z dnia 26 października 2015 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego (I FPS 4/15, LEX nr 1816107), który powołując się na ww. wyrok TSUE orzekł, że: „W świetle art. 15 ust. 1 oraz art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.) gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który realizuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług”. Zdaniem NSA zakład budżetowy nie może być uznany za odrębnego od gminy podatnika VAT, gdyż nie jest wystarczająco samodzielny. Sąd wskazał, że w każdej sytuacji, tj. zarówno w stosunkach pomiędzy zakładem budżetowym i gminą, jak i w stosunkach z podmiotami trzecimi, podatnikiem pozostaje tylko gmina.

Należy mieć na uwadze, że przywołane powyżej wyroki, a w ich konsekwencji przyjęcie ww. ustawy, były skutkiem wystąpienia Gminny Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów w przedmiocie możliwości uznania gminnej jednostki budżetowej za podatnika podatku od wartości dodanej (VAT).

Zważywszy na powstałe na gruncie przywołanych przepisów problemy dotyczące niektórych zakładów aktywności zawodowej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jako że nie jest właściwe w sprawach rozliczeń podatku od towarów i usług wystąpiło do Ministerstwa Finansów z prośbą o zajęcie stanowiska w zakresie zmiany przepisów art. 22 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2046), które umożliwiłyby uznanie, że sprzedającym produkcję lub usługę jest zakład aktywności zawodowej i on będzie właściwy do wystawienia informacji o kwocie obniżenia wpłat na Państwowy Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).

W opinii Ministerstwa Finansów (pismo z dnia 28 lutego br., znak: PT10.812.7.2017.WLI.138E) „dla celów stosowania przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej (...) samorządowy zakład budżetowy w dalszym ciągu może być uznany za „sprzedającego”, który będzie wypełniał obowiązki wynikające z tej ustawy, nawet jeśli faktury będą wystawiane (…) przez gminę/powiat”.

W świetle powyższego nie ma potrzeby dokonywania zmian przepisów w powyższym zakresie, bowiem zakłady aktywności zawodowej (będące pracodawcami) działające w formie zakładów budżetowych, mogą wystawiać informację o kwocie obniżenia wpłat na PFRON.